WS-1 (VIII)

          WORKSHEET-1

कार्यपत्रिका-1

चतुर्थीविभक्त्यासः

विभक्तिः	अकारान्त (पुल्लिङ्ग)
चतुर्थी	बालकाय	बालकाभ्याम्	बालकेभ्यः
	अकारान्त (नपुंसकलिङ्ग)
	फलम्	फले	फलानि
	आकारान्त (स्त्रीलिङ्ग)
	लतायै	लताभ्याम्	लताभ्यः
	इकारान्त (पुल्लिङ्ग)
	हरये	हरिभ्याम्	हरिभ्यः
	इकारान्त (स्त्रीलिङ्ग)
	मतये/मत्यै	मतिभ्याम्	मतिभ्यः
	ईकारान्त (स्त्रीलिङ्ग)
	नद्यै	नदीभ्याम्	नदीभ्यः
	उकारान्त (पुल्लिङ्ग)
	गुरवे	गुरुभ्याम्	गुरुभ्यः
	ऊकारान्त (स्त्रीलिङ्ग)
	वध्यै	वधूभ्याम्	वधूभ्यः

 

 

प्र.1. नमः शब्दस्य रुच्यर्थशब्दस्य च योगे चतुर्थी विभक्तिः भवति। उदाहरणमनुसृत्य अधः दत्तानि रिक्तस्थानानि पूरयत।

 (क) तस्मै ____________ नमः। (देव)               ___________ तपः रोचते। (भक्त)      

(ख) ____________ मिष्टान्नं रोचते। (बालक)       ___________ फलं रोचते।(जनक)

(ग) तस्मै ___________नमः। (गुरु)                            ___________ नमः।(सूर्य)

(घ) ______________ कूर्दनं रोचते।(वानरः)          ___________ नमः।(लता)

(ड़) ______________ मधुरं रोचते।(बालिका)।       ____________ नमः।(मित्रं)

 

प्र.2. चतुर्थी विभक्तेः रुपाणि लिखित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत।

क्रम	शब्दाः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
1	पिता	पित्रे	पितृभ्याम्	पितृभ्यः
2	मतिः	मतये/मत्यै	मतिभ्याम्	मतिभ्यः
3	नदी	नद्यै	नदीभ्याम्	नदीभ्यः
4	वारिः	वारये	वारिभ्याम्	वारिभ्यः
5	मधु	मध्वै	मधुभ्याम्	मधुभ्यः
6	लता	लतायै	लताभ्याम्	लताभ्यः

 

प्र.3. तुभ्यं किं किं रोचते ? पञ्चवाक्यैः लिखत।

क्रम	शब्दाः	वाक्याः
1	मह्यं	मह्यं मिष्टान्नं रोचते।
2	मह्यं	मह्यं संस्कृतं रोचते।
3	मह्यं	मह्यं भ्रमणं रोचते।
4	मह्यं	मह्यं पठनं रोचते।

 

प्र.4. चतुर्थी विभक्तियुक्तपदं चित्वा पृथक् लिखत।

गुरुः रामाय उपदेशं ददाति। तेभ्यः शयनं रोचते। देव्यै भक्तिः रोचते। सः बालिकायै पुस्तकं ददाति।

रामाय                   तेभ्यः देव्यै                    बालिककायै

 

---------- इति 

----------