प्रश्न: 1. सर्वान् श्लोकान् सस्वरं गायत- (सब श्लोकों को स्वर सहित गाइए-)
उत्तरम्-
छात्र स्वयं स्वर सहित गाएँ।
प्रश्न: 2. यथायोग्यं श्लोकांशान् मेलयत-(श्लोकांशों को यथायोग्य मिलाइए-)
‘क’ – ‘ख’
1. धनधान्यप्रयोगेषु – नासद्भिः किञ्चिदाचरेत्।
2. विस्मयो न हि कर्त्तव्यः – त्यक्तलज्जः सुखी भवेत्।
3. सत्येन धार्यते पृथ्वी – बहुरत्ना वसुन्धरा।
4. सद्भिर्विवादं मैत्रीं च – विद्यायाः संग्रहेषु च।
5. आहारे व्यवहारे च – सत्येन तपते रविः।
उत्तरम्-
‘क’ – ‘ख’
1. धनधान्यप्रयोगेषु – विद्यायाः संग्रहेषु च।
2. विस्मयो न हि कर्त्तव्यः – बहुरत्ना वसुन्धरा।
3. सत्येन धार्यते पृथ्वी – सत्येन तपते रविः।
4. सद्भिर्विवादं मैत्रीं च – नासद्भिः किञ्चिदाचरेत्।
5. आहारे व्यवहारे च – त्यक्तलज्जः सुखी भवेत्।
प्रश्न: 3.एकपदेन उत्तरत-(एक शब्द में उत्तर दीजिए-)
(क) पृथिव्यां कति रत्नानि?
उत्तरम्- त्रीणि
(ख) मूढैः कुत्र रत्नसंज्ञा विधीयते?
उत्तरम्- पाषाणखण्डेषु
(ग) पृथिवी केन धार्यते?
उत्तरम्- सत्येन
(घ) कैः सङ्गतिं कुर्वीत?
उत्तरम्- सद्भिः
(ङ) लोके वशीकृतिः का?
उत्तरम्- क्षमा
प्रश्न: 4.रेखाङ्कितपदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत –
(रेखांकित पदों को आधार बनाकर प्रश्न निर्माण कीजिए–)
(क) सत्येन वाति वायुः।
(ख) सद्भिः एव सहासीत।
(ग) वसुन्धरा बहुरत्ना भवति।
(घ) विद्यायाः संग्रहेषु त्यक्तलज्जः सुखी भवेत् ।
(ङ) सद्भिः मैत्री कुर्वीत।
उत्तरम्-
(क) केन वाति वायुः?
(ख) कैः एव सहासीत?
(ग) का बहुरत्ना भवति?
(घ) कस्याः संग्रहेषु त्यक्तलज्जः सुखी भवेत् ?
(ङ) सद्भिः किं कां कुर्वीत?
प्रश्न: 5.प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत (प्रश्नों के उत्तर लिखिए-)
(क) कुत्र विस्मयः न कर्त्तव्यः?
उत्तरम्- दाने, तपसि, शौर्ये, विज्ञाने, विनये, नये च विस्मयः न कर्त्तव्यः ।
(ख) पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि कानि?
उत्तरम्- पृथिव्यां जलं, अन्नं सुभाषितम् च त्रीणि रत्नानि सन्ति ।
(ग) त्यक्तलज्जः कुत्र सुखी भवेत्?
उत्तरम्- धन-धान्य-प्रयोगे, विद्यायाः संग्रहेषु, आहारे व्यवहारे च त्यक्तलज्जः सुखी भवेत् ।
प्रश्न: 6.मञ्जूषातः पदानि चित्वा लिङ्गानुसारं लिखत- (मञ्जूषा से शब्दों को चुनकर लिंग के अनुसार लिखिए-)
(रत्नानि, वसुन्धरा, सत्येन, सुखी, अन्नम्, बह्निः, रविः, पृथ्वी, सङ्गतिम् )
उत्तरम्-
पुल्लिङ्गम् |
स्त्रीलिङ्गम् |
नपुंसकलिङ्गम् |
सुखी |
वसुन्धरा |
रत्नानि |
वह्निः |
पृथ्वी |
सत्येन |
रविः |
सङ्गतिम् |
अन्नम् |
प्रश्न: 7.अधोलिखितपदेषु धातवः के सन्ति? (नीचे लिखे हुए शब्दों में धातुएँ कौन-कौन सी हैं?)
पदम् – धातुः
करोति – ……………
पश्य – ……………
भवेत् – ……………
तिष्ठति – ……………
उत्तरम्-
पदम् – धातुः
करोति – कृ
पश्य – दृश्
भवेत् – भू
तिष्ठति – स्था
---------- इति ----------
0 टिप्पणियाँ