✍सुभाषितानि
-प्रश्नोत्तराणि-
1. पाठे दत्तानां पद्यानां सस्वरवाचनं कुरुत।
उत्तरम्: (पाठ में दिए गए श्लोकों का सस्वर वाचन करें)
2. श्लोकांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत (श्लोकांशों में रिक्त स्थानों की पूर्ति करें)
(क) समुद्रमासाद्य …………………. |
उत्तरम्- समुद्रमासाद्य भवन्त्यपेयाः।
(ख) …………………….. वचः मधुरसूक्तरसं सृजन्ति।
उत्तरम्- श्रुत्वा वचः मधुरसूक्तरसं सृजन्ति ।
(ग) तद्भागधेयं ………………………. पशूनाम्।
उत्तरम्- तद्भागधेयं परमं पशूनाम् ।
(घ) विद्याफलं ……………………….. कृपणस्य सौख्यम्।
उत्तरम्- विद्याफलं व्यसनिनः कृपणस्य सौख्यम्।
(ङ) पौरुषं विहाय यः ………………………. अवलम्बते।
उत्तरम्- पौरुषं विहाय यः दैवमेव अवलम्बते।
(च) चिन्तनीया हि विपदाम् ……………………. प्रतिक्रियाः
उत्तरम्- चिन्तनीया हि विपदाम् आदावेव प्रतिक्रियाः।
3. प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत –
(प्रश्नों के उत्तर एक पद में लिखें)
(क) व्यसनिनः किं नश्यति?
उत्तरम्- विद्याफलम्।
(ख) कस्य यशः नश्यति?
उत्तरम्- लुब्धस्य
(ग) मधुमक्षिका किं जनयति?
उत्तरम्- माधुर्यम्।
(घ) मधुरसूक्तरसं के सृजन्ति?
उत्तरम्- सन्तः
(ङ) अर्थिनः केभ्यः विमुखा न यान्ति?
उत्तरम्- महीरुहेभ्यः ।
4. अधोलिखित-तद्भव-शब्दानां कृते पाठात् चित्वा संस्कृतपदानि लिखत
(अधोलिखित तद्भव शब्दों के लिए पाठ से चयन करके संस्कृत पद लिखो)
यथा – कंजूस – कृपणः
उत्तराणि:
कड़वा – कटुकम्।
पूँछ – पुच्छः ।
लोभी – लुब्धः ।
मधुमक्खी – मधुमक्षिका।
तिनका – तृणम्।
5. अधोलिखितेषु वाक्येषु कर्तृपदं क्रियापदं च चित्वा लिखत
(अधोलिखित वाक्यों में कर्त्तापद और क्रियापदों का चयन करके लिखो)
उत्तराणि:
कर्तृपदम् – क्रियापदम्
(क) दोषाः – भवन्ति।
(ख) गुणाः – भवन्ति।
(ग) मधुमक्षिका – जनयेत्।
(घ) मैत्री – नाशयति।
(ङ) नद्यः – भवन्ति।
6. रेखाङ्कितानि पदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत –
(रेखांकित पदों के आधार पर प्रश्न निर्माण करो)
(क) गुणाः गुणज्ञेषु गुणाः भवन्ति ।
उत्तरम्- के गुणज्ञेषु गुणाः भवन्ति?
(ख) नद्यः सुस्वादुतोयाः भवन्ति।
उत्तरम्- काः सुस्वादुतोयाः भवन्ति?
(ग) लुब्धस्य यशः नश्यति।
उत्तरम्- कस्य यशः नश्यति?
(घ) मधुमक्षिका माधुर्यमेव जनयति।
उत्तरम्- का माधुर्यमेव जनयति?
(ङ) तस्य मूर्ध्नि तिष्ठन्ति वायसाः।
उत्तरम्- तस्य कुत्र तिष्ठन्ति वायसाः।
7. उदाहरणानुसारं पदानि पृथक् कुरुत
(उदाहरण के अनुसार पदों को पृथक्-पृथक् करो)
यथा- समुद्रमासाद्य – समुद्रम् + आसाद्य
(क) माधुर्यमेव – ………………… + …………………|
(ख) अल्पमेव – ………………… + …………………|
(ग) सर्वमेव – ………………… + …………………|
(घ) दैवमेव – ………………… + …………………|
(ङ) महात्मनामुक्तिः – ………………… + …………………|
(च) विपदामादावेव – ………………… + …………………|
उत्तराणि:
(क) माधुर्यमेव – माधुर्यम् + एव।
(ख) अल्पमेव – अल्पम् + एव।
(ग) सर्वमेव – सर्वम् + एव।
(घ) दैवमेव – दैवम् + एव।
(ङ) महात्मनामुक्तिः – महात्मनाम् + उक्तिः ।
(च) विपदामादावेव – विपदाम् + आदौ + एव।
---------- इति ----------
){kind=link}
0 टिप्पणियाँ